۱. معرفی حلقه

عرفان کیهانی یا عرفان حلقه که با نام فرادرمانی هم شناخته می‌شود یکی از عرفان واره‌های[۱] دوران مدرن است که آسیب‌های روحی، جسمی، اعتقادی و حتّی مالی[۲] فراوانی، به برخی از مردم ایران وارد کرده است. این شِبه عرفان در دهه‌ی هفتاد[۳] با برگزاری محافل خانگی و کلاس‌هایی در تهران جوانه‌زده، آغاز به کار کرد و تقریباً تا پایان این دهه با برپایی جلساتی با ادعای درمان بیماری‌های جسمی، ذهنی و روانی به‌واسطه‌ی روشی عرفانی و متفاوت که آن را محصولِ شهودات بنیان‌گذارش می‌دانست، به رشد خود ادامه داد. عرفان حلقه به‌تدریج با ایجاد یک تشکیلات سازماندهی‌شده در داخل و خارج کشور و با گسترش کمیته‌ها[۴]، شوراها، دفاتر و مراکز فراوان به جذب و عضوگیری گسترده‌تری مشغول شد.

در این میان با برپایی یک دستگاه آموزشی و تبلیغاتی گسترده و به مددِ ‌کار گروهی در راستای اهداف مشخص، به‌سرعت تبدیل به یک سازمان منسجم گشت. سپس با ورود به دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و چاپ کتاب‌های مختلف، هر روز بر گستره‌ی فعالیت خود افزوده و به دوران اوج رسید. تا اینکه با بروز اختلاف‌های داخلی میان رهبران این عرفان واره، به تدریج دوران افول آن آغاز گشت.

به‌هرتقدیر، امروزه عرفان واره‌ی حلقه با غیرقانونی شدن فعالیت‌هایش به شکل پنهانی و البته محدودتر از گذشته به حیات خود ادامه می‌دهد.[۵]

۲. دلایل نام‌گذاری به حلقه و کیهانی
۲-۱. حلقه

طاهری تشکیلات شبه عرفانی خود را «عرفان حلقه» نام‌گذاری کرده است. علّت این نام‌گذاری ازآن‌روست که وی معتقد است بین «جزء (انسان)» و «کل (خداوند)»[۶] به‌واسطه‌ی حلقه‌ای موسوم به «وحدت جمعی» اتّصالی ایجاد می‌کند تا از رهگذر این ارتباطِ حلقه‌ای، فرد با ادراکِ تجربیِ شعورِ حاکم بر جهان هستی به درمان و سپس خداشناسی عملی یا عرفان نائل‌آمده و از تبعات اتّصال به حلقه‌ها و فیض رحمانیت الهی بهره‌مند ‌شود.[۷] این عنوان از میان سایر عناوینِ سازمان، شهرت بیشتری دارد.

۲-۲. کیهانی

«عرفان کیهانی» نامی است که توسط منصوری لاریجانی به این سازمان اعطا شده است.[۸] این نام ابتدا بر اساس‌نامه‌ی[۹] این تشکیلات نهاده می‌شود و سپس بر خود سازمان. منصوری در مقدمه‌ای[۱۰] که بر کتاب عرفان کیهانی (حلقه) نگاشته است به این مسئله اشاره می‌کند:

… ما آن ‌را «عرفان کیهانی» نام نهاده و بیان و نظر ایشان را در پاورقی این کتاب به‌طور مبسوط شرح نموده‌ایم.[۱۱]

عنوان اصلی و مدنظر طاهری برای سازمان، «حلقه» بوده است و نام «عرفان کیهانی» در حقیقت، از جانب منصوری لاریجانی برای این تشکیلات انتخاب می‌شود. مؤسس حلقه در نامه‌ای پس از جدایی منصوری لاریجانی از تشکیلات حلقه نگاشته است:

مجموعه عرفان کیهانی (حلقه) از ابتدای تمایل شما به همراهی، چنان پذیرای حضورتان بود که تغییر نام عرفان حلقه به عرفان کیهانی را از جنابعالی پذیرفت…[۱۲]

به‌هر روی طاهری با نام‌گذاری منصوری لاریجانی موافقت کرده و چند سال بعد با رشد تشکیلات، ماجرای ساختگیِ شهودات کیهانی سال ۵۷ از طریق اتّصال و دریافت الهامات از «هوشمندی» را مطرح می‌کند. سِرّ نام‌گذاری تشکیلات به «کیهانی» و استقبال از پیشنهاد لاریجانی به آن جهت است که وی مدّعی است در دوران جوانی[۱۳] بر اثر پرسش‌های زیادی که در ذهن داشته است به «هوشمندی کیهانی» که شبیه به «اینترنت کیهانی» است متّصل گشته است. وی در این مورد گفته است:

اشتیاقی بیش از حد برای فهم جهان هستی و پی بردن به رمز و راز خلقت داشتم به‌طوری‌که این افکار لحظه‌ای مرا رها نمی‌کرد تا اینکه در دهم آبان سال ۱۳۵۷هجری شمسی به‌یک‌باره با الهام‌ها و دریافت‌های ذهنی‌ای روبرو شدم که به دنبال آن زوایایی از هستی و انسان بر من آشکار شد. درنتیجه‌ی آن به این آگاهی رسیدم که هوشمندی همانند یک اینترنت کیهانی همه‌ی اجزاء و زیرمجموعه‌ی خود را تحت پوشش هوشمندانه‌ای قرار داده است.[۱۴]

این شهودات و الهامات کیهانی مرکز ثقل سازمان حلقه را تشکیل می‌دهد و آنان مبنای تمامی ادعاهای خود را بر اساس این شهودات استوار ساخته‌اند نه آموزه‌های وحیانی و یا عرفان اسلامی.[۱۵]

 

برگرفته از: کتاب عرفان واره حلقه، دوره مقدماتی، صص ۲۳-۱۹ |  تحریر درس های انتقادی حجت‌­الاسلام امین شمشیری | به کوشش حسام کلهری

 

منابع:

  1. طاهری، محمدعلی؛ سایمنتولوژی، ج ۱، چ ۱، ارمنستان، عرفان کیهانی (حلقه)، ۲۰۱۱ م.
  2. طاهری، محمدعلی؛ عرفان کیهانی (حلقه)؛ چ ۷، قم، اندیشه ماندگار؛۱۳۸۸.

پی‌نوشت:

[۱]. عرفان واره، شِبه عرفان، شبه معنویت، عرفان کاذب، عرفان‌های نوظهور و… واژگانی هستند که امروزه برای اندیشه‌ها و جریان‌های مدعی معنویت به کار می‌روند. خاستگاه این جریان‌ها دنیای مدرن و دوری آن از معنویت است.

[۲]. برای ورود به سازمان حلقه الزاماتی مثل ثبت‌نام، امضاء چند سوگندنامه و پایبندی به آن و پرداخت شهریه برای هر ترم لازم و ضروری بوده است. در مناطق مختلف میزان شهریه متفاوت است اما از ابتدای شکل‌گیری تشکیلات حلقه از ۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان مرسوم بوده است. همچنین پس از دستگیری طاهری، در فضای مجازی همین مبالغ از سوی مربیان برای آموزش دریافت می‌شود. شهریه در عرفان حلقه باعث ایجاد یک تشکیلات مالی و سودجویانه شده است که به تبع بازی با جان مردم به دست می‌آید. طاهری شهریه را الزامی دانسته و گفته است هزینه‌های سازمان را اعضا پرداخت کنند و نباید اجاره‌نشین باشیم.

[۳]. طاهری از سال ۷۸ به صورت محدود و در برخی محافل خانگی شروع به ترویج آموزه‌های خود می‌کند. او در تاریخ ۲۶ فروردین ۸۸ می‌گوید یک دهه است فرادرمانی را معرفی کرده است.

[۴]. برخی از مهم‌ترین کمیته‌های عرفان حلقه عبارت‌اند از: ۱. کمیته پزشکی ۲. کمیته قرآن‌پژوهی ۳. کمیته علمی ۴. کمیته فیزیک ۵. کمیته حقوق ۶. کمیته روابط بین‌الملل ۷. کمیته دامپزشکی ۸. کمیته رسانه ۹. کمیته دین‌پژوهی ۱۰. کمیته ترجمه ۱۱. کمیته عرفان ۱۲. کمیته ادبیات ۱۳. کمیته آسیب‌شناسی موسیقی ۱۴. کمیته سایمنتولوژی ۱۵. کمیته گیاه‌پزشکی ۱۶. کمیته سلولی مولکولی.

[۵]. فعالیت مربیان عرفان حلقه بیشتر در فضای مجازی و نیز برگزاری برخی کلاس‌های غیرقانونی و مخفیانه به‌صورت محافل خانگی یا در قالب تیم و اردوهای ورزشی است.

[۶]. به‌کارگیری واژگان جزء و کل برای انسان و خداوند با بساطت ذات الهی و نفی ترکیب از او منافات دارد. سازمان حلقه بدون آگاهی از توحید ذاتی، چنین واژگانی را در معرفی حلقه به کار گرفته است. ر.ک: ویژه‌نامه آشنایی با دوست؛ ص۴.

[۷]. در همین بخش از کتاب و در قسمت «مختصات تشکیلات حلقه» توضیح واژه‌های مخصوص عرفان حلقه آمده است.

[۸]. منصوری لاریجانی یکی از افرادی است که در زمینه‌ی عرفان اسلامی دارای آثار و تألیفاتی می‌باشد. او در رسانه ملی به عنوان مجری – کارشناس برنامه‌هایی دارد. ایشان به‌واسطه‌ی برخی شاگردانش فریب ادعاهای طاهری را خورده و مقدّمه و پاورقی‌هایی بر دو کتاب او می‌نگارد؛ اما پس از آگاهی از انحرافی بودن این آموزه‌ها از این تشکیلات اعلام برائت کرده است. به هر تقدیر ایشان به واسطه‌ی شهرتی که داشته است در اعتماد بسیاری از افراد به تشکیلات حلقه و رشد سریع آن سهیم بوده است.

[۹]. این اساس‌نامه همان کتاب عرفان کیهانی (حلقه) است.

[۱۰]. این پیشگفتار مفصل با نام «جایگاه عرفان کیهانی در عرفان اسلامی» آمده است.

[۱۱]. اسماعیل منصوری لاریجانی؛ مقدمه عرفان کیهانی (حلقه)؛ ص ۳۹.

[۱۲]. مندرج در تارنمای شخصی محمدعلی طاهری در تاریخ ۳۰ آبان ۱۳۸۹.

[۱۳]. در سن ۲۲ سالگی.

[۱۴]. محمدعلی طاهری؛ سایمنتولوژی؛ ص ۱۱.

[۱۵]. دلایل بطلان شهودات مورد ادعا در سطوح بعدی این کتاب آمده است. همچنین ر.ک: امین شمشیری؛ مقاله شهودات کیهانی در ترازوی نقد برهانی.