آشنایی با بنیان گذار حلقه | بخش دوم
۱. تحصیلات علمی
ضعف تحصیلی طاهری تنها در زمینه‌ی دین و عرفان نیست. او با داشتن اطلاعاتی ناتمام در حیطه‌ی علوم متداول دانشگاهی و بی‌آنکه تحصیلاتی در دانش پزشکی داشته باشد، اقدام به درمان بیماری افراد و انتشار دستورات درمانی نموده و ادعا می‌کند قادر است بین علم و دین پیوند برقرار نماید.
۱.۱.مدرک تحصیلی
طاهری تحصیلات خود را تنها تا مقطع دیپلم ادامه داده است. مطابق با آنچه هواداران عرفان حلقه منتشر کرده‌اند، وی فردی بوده است که در نوجوانی به مکانیک علاقه‌ی زیادی داشته و اوقاتش را تا پیش از راه‌اندازی تشکیلات حلقه، بیشتر در اطراف کارهای مکانیکی می‌گذرانده است. او نمونه‌هایی از ماکت هواپیماهای کوچک و بالگردهای ساده را در آن دوران می‌ساخته است. دل‌بستگی بیش از حد او به کارهای مکانیکی، حاشیه‌ای برای ناکامی‌اش در تحصیل شده است. تا جایی که او نتوانسته است مدرکی بیش از دیپلم کسب نماید. هرچند که طریق عرفان، انسانیت و معنویت الزاماً وابسته به مدرک و تحصیلات نمی‌باشد اما هنگامی می‌توان بر یک مدعی اعتلای عرفان[۱] خرده گرفت که برای گسترش تشکیلات خود و دستیابی به اهدافش اقدام به جعل عناوین و مدارک نماید.
۱.۲.جعل عناوین علمی
طاهری جوان که علاقه‌ی فراوانی به کارهای فنی و مکانیکی داشته است با کوتاهی در تحصیل از کسب مدارک علمی و دانشگاهی بازمی‌ماند. در بررسی عناوین روی جلد برخی از کتاب‌های او و نیز در آثار تشکیلاتی حلقه با عناوینی همچون دکتر و مهندس روبرو می‌شویم. در قسمت شناسه‌ی کتاب عرفان کیهانی (حلقه) که اساس‌نامه‌ی این سازمان می‌باشد عنوان «مهندس» برای طاهری درج شده است. همین کتاب وقتی با اعتراض منصوری لاریجانی که منجر به حذف پاورقی‌ها و مقدّمه‌ی وی شد، با نام عرفان حلقه به چاپ رسیده است که در برخی نسخه‌های آن‌که اعضای سازمان حلقه منتشر کرده‌اند واژه‌ی «دکتر» برای او به‌کاررفته است.
امروزه رسانه‌های حامی محمدعلی طاهری با رویکردی سیاسی برای مقابله با جمهوری اسلامی از وی با نام «دکتر» یاد می‌کنند.[۲]
به نظر می‌رسد اگر منتقدین عرفان حلقه مدعی جعل عنوان از سوی بنیان‌گذار این جریان باشند شاید برای طرفداران تشکیلات حلقه قابل‌پذیرش نباشد اما اگر وکلای او به این مسئله اشاره کرده باشند قضیه به گونه‌ی دیگری است. در دفاعیه‌ی وکلای طاهری آمده است:
ازآنجاکه تحصیلات او [طاهری] با انقلاب متوقف می‌گردد … جهت ادامه تحصیل به دانشگاه آمریکایی خاورمیانه ترکیه عزیمت و در آنجا طی یک درگیری سیاسی با استاد خود، کمیته انضباطی او را از فارغ‌التحصیلی محروم و ایشان نیز به ایران بازگشته و مشغول به کار آزاد در زمینه ساختمان‌سازی، ماشین‌آلات صنعتی، کارخانه آرد، قارچ، خوراک دام و … شد و در ضمن به دنبال فرصتی بوده که به دنبال حل‌وفصل مشکل تحصیلی و دریافت مدرک خود برود اما به علت اشتغال زیاد و دوم عدم احساس نیاز خیلی جدی به آن، مقدور نمی‌شود.[۳]
سخنان مذکور دلالت روشنی بر جعل عناوین توسط طاهری دارد. هرچند تحقیقات حاکی از آن است که او در ترکیه در هیچ دانشگاهی مشغول به تحصیل نبوده و دفاع وکلا از وی صرفاً به‌منظور ارتقاء تحصیلات او از دیپلم به گذراندن چند واحد دانشگاهی است. به‌هرحال بنیان‌گذار حلقه نهایتاً تحصیلاتش دیپلم می‌باشد.
نکته حائز اهمیت آن است که مسئله دکتر نبودن طاهری درجایی خطرناک‌تر می‌شود که عرفان حلقه با ادعای درمان افراد توأم شده و سلامتی مردم به میان می‌آید.[۴]
۲.شخصیت شناسی
با رجوع به آثار محمدعلی طاهری و نیز مرور شرح‌حال خود نوشتِ وی[۵] و معرفی خود در کلاس‌هایش، او را فردی افسرده، مبتلا به تضادهای رفتاری، دارای سابقه‌ی خودکشی و… می‌یابیم. مواردی که برخی از آنان در زندگی یک فرد مؤمن جایگاهی نداشته چه رسد به کسی که مدعی عرفان و رهبری یک جریان معنوی است. در ادامه به برخی از موارد گفته شده اشاره می‌شود.
۲.۱.تضاد و افسردگی
طاهری به لحاظ روحی، شخصیتی دارای تضادِّ با خداوند و افسرده بوده است. مطابق با آموزه‌های عرفان حلقه، انسان موجودی دوقطبی محسوب می‌شود که کمال و ضد کمال در وی ایجاد نوعی دوگانگی و کثرت کرده است که از آن تعبیر به «تضاد» می‌شود. دوقطبی بودن وجود انسان است که امکان آزمایش و رشد او را فراهم می‌کند.
مؤسس حلقه در معرفی خود می‌گوید پیش از دریافت شهودات کیهانیِ سال ۵۷ با خداوند بر سر عدالت، فقر و اختلاف طبقاتی تضاد بسیاری داشته است.[۶] همچنین سابقه‌ی افسردگی و ناامیدی در برخی نوشته‌های وی به چشم می‌خورد.[۷]
۲.۲.اقدام به خودکشی
مطابق با آموزه‌های دینی، خودکشی از گناهان کبیره است. خداوند متعال در نهی از این عمل قبیح می‌فرماید:
لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ؛ خودتان را مکشید.[۸]
همچنین از امام باقر علیه‌السلام نقل شده است:
إنّ المؤمنَ یبتَلى بکُلِّ بَلیهٍ ویموتُ بکُلِّ مِیتَهٍ إلّا أنّهُ لا یقتُلُ نفسَهُ؛ مؤمن به هر بلایى گرفتار مىشود و با هر مرگى مىمیرد، اما خودکشى نمىکند.[۹]
از منظر عقل هم خودکشی عملی ناپسند محسوب می‌شود. به‌هرتقدیر شاخصه‌های وحیانی و عقلانی مسیری را برای سنجش ایمان انسان‌ها برای ما ترسیم می‌کند که در آن تمایل و اقدام به خودکشی نوعی ضعف معرفت و ایمان را در پی دارد.
بالاتر از تمام شاخصه‌هایی که دلالت بر مشکلات روحی طاهری ذکر کردیم اقدام وی برای خودکشی است. ایشان در طول دوران محکومیتش مجموعاً ۲۱ بار اقدام به خودکشی و اعتصاب غذا کرده است.
طاهری می‌گوید:
تاکنون چهار بار اقدام به خودکشی نموده‌ام که نافرجام بوده است.[۱۰]
این میزان در سال‌های بعد با اعتصاب غذا افزایش می‌یابد و به ۲۰ بار می‌رسد تا شاخصه‌ای برای سنجش ایمان طاهری باشد؛ و بعدازآن هم یک‌مرتبه‌ی دیگر تکرار می‌شود. به‌هرحال کسی که هدف قطعی‌اش خودکشی است مؤمن از دنیا نمی‌رود چراکه به پوچی عمیقی رسیده است. به همین خاطر است که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم فرموده‌اند:
در زمان‌های پیش از شما، مردى جراحتى برداشت و از شدّت درد و بىتابى، کاردى برداشت و با آن دستش را قطع کرد و از شدّت خونریزى مُرد. پس خداوند فرمود: بندهام، در گرفتن جان خود بر من پیش‌دستی کرد … هرآینه بهشت را بر او حرام کردم.[۱۱]
نکته‌ی حائز اهمیت آن است که محمدعلی طاهری در دو کتاب انسان از منظری دیگر[۱۲] و موجودات غیر ارگانیک[۱۳] تمایل به خودکشی را نوعی مشکل ذهنی و نتیجه‌ی تسلط و نفوذ موجودات غیر اُرگانیک بر فرد می‌داند.[۱۴]
در پایان می‌توان چنین نتیجه گرفت:
- بنیان‌گذار تشکیلات حلقه نمی‌تواند یک عارف باشد چراکه این‌گونه رفتارها مناسب یک مسلمان نیست چه رسد به مؤمنِ عارف. او اگر مدعی پیروی از عرفان اسلامی است و تشکیلات خود را زیر مجموعه‌ی عرفان اسلامی می‌داند نباید مرتکب رفتارهایی شود که مخالف بدیهیات دین و عرفان اسلامی است.[۱۵]
- حتّی در بین بیشتر افراد عادی که به زندان محکوم می‌شوند چنین رفتاری دیده نمی‌شود و صبورانه‌تر از طاهری رفتار می‌کنند.
- هدف از بیان مبحث خودکشی آن است که دین برای تشخیص حق از باطل و مدعیان دروغین، ضابطه در اختیار ما قرار داده است؛ اما بیشتر کسانی که جذب تشکیلات حلقه شده‌اند به ضوابط معرفت‌شناسی بی‌توجّه بوده و برای سنجش عرفان حلقه تنها به یک شاخصه‌ی تجربی[۱۶] توجه کرده‌اند که آن‌هم سنجه مناسبی برای عرفان و حقانیت ادعاهای فرد نمی‌باشد و البته این اولین و بزرگ‌ترین خطای معرفتی یک شخص است که وارد تشکیلات حلقه می‌شود.
برگرفته از: کتاب عرفان واره حلقه، دوره مقدماتی، صص ۲۹- ۳۵.
منابع
* قرآن کریم
- طاهری، محمدعلی ؛ بینش انسان؛ چ ۱، تهران، تحفه؛ ۱۳۸۹ش.
- طاهری، محمدعلی ؛ جزوه آموزشی دوره ششم؛ بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- طاهری، محمدعلی ؛ دفاعیات ۹۳؛ بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۹۳ش.
- طاهری، محمدعلی ؛ دفاعیات وکلا؛ بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- طاهری، محمدعلی ؛ عرفان کیهانی (حلقه)؛ چ۷، قم، اندیشه ماندگار؛۱۳۸۸ش.
- طاهری، محمدعلی ؛ موجودات غیر اُرگانیک؛ چ ۱، ارمنستان، گریگور تاتواتسی، ۲۰۱۱م.
- طاهری، محمدعلی؛ انسان از منظری دیگر؛ چ ۷، تهران، بیژن، ۱۳۸۷ش.
- کلینى، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ ج ۲، چ ۴، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- محمدى ری‌شهری، محمد؛ میزان الحکمه؛ ج ۹، چ ۱۱، قم، موسسه علمى فرهنگى دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، ۱۳۸۹ ش.
پی‌نوشت
[۱]. از جمله اهداف عرفان حلقه، اعتلای عرفان ایران بوده است. ر.ک: محمدعلی طاهری؛ عرفان کیهانی (حلقه)؛ صص ۴۷ و ۵۰.
[۲]. این رسانه‌ها باورهای طاهری را خرافه می‌دانند و دفاع آنان از وی و عرفان حلقه تنها جنبه‌ی حقوق بشری دارد. درحالی‌که آنان هیچ‌گاه از افرادی که به دست این تشکیلات آسیب‌دیده‌اند دفاع نکرده و سکوت اختیار کرده‌اند.
[۳]. دفاعیه وکلای طاهری؛ ص ۱۴.
[۴]. در بخش دوم کتاب عرفان‌واره حلقه دوره مقدماتی به درمان در عرفان حلقه پرداخته شده است.
[۵]. در قسمت‌هایی از دفاعیه‌ها و بیانیه‌های منتشر شده‌ی ایشان.
[۶]. محمدعلی طاهری؛ دوره‌ی ششم؛ صص ۱۰۹ و ۱۱۰.
[۷]. محمدعلی طاهری؛ بینش انسان؛ ص ۲۶.
[۸]. نساء: ۲۹.
[۹]. محمد بن یعقوب کلینی؛ الکافی؛ ج۲، ص ۲۵۴.
[۱۰]. محمدعلی طاهری؛ دفاعیه سال ۹۳.
[۱۱]. کانَ فیمَن قبلَکُم رجُلٌ بهِ جُرحٌ فَجَزِعَ فَأخَذَ سِکِّیناً فَحَزَّ بها یَدَهُ فما رَقَأ الدمُ حتّى ماتَ، فقالَ اللَّهُ: بادَرَنی عَبدی بنفسِهِ؟! … قد حَرَّمتُ علَیهِ الجَنَّهَ. (محمد محمدى ری‌شهری؛ میزان الحکمه؛ ج۹، ص ۲۹۸).
[۱۲]. محمدعلی طاهری؛ انسان از منظری دیگر؛ ص ۱۵۲.
[۱۳]. محمدعلی طاهری؛ موجودات غیر اُرگانیک؛ صص ۵۰ و ۵۱.
[۱۴]. بنابراین طاهری که با داعیه‌ی نجات افراد از نفوذ موجودات غیر ارگانیک اقدام به راه‌اندازی تشکیلاتی جن‌گیری مانند کرده است، خود نیز مطابق با باورهایی که مطرح کرده است گرفتار این موجودات است. ناگفته پیداست که عقاید طاهری موهوم و پنداری بیش نیست و او خود نیز در عمل بر آن پایبندی ندارد.
[۱۵]. او بارها مکتب خود را زیرمجموعه عرفان اسلامی دانسته است. طاهری: عرفان کیهانی (حلقه)… عرفانی ایرانی و اسلامی و برخاسته از فرهنگ ماست. (همو، عرفان کیهانی (حلقه)؛ ص ۵۱).
[۱۶]. در بخش دوم کتاب عرفان‌واره حلقه دوره مقدماتی در مورد سازوکار درمانی آنان سخن به میان آمده است.