جایگاه راهنمایان الهی در هرم هستی
مطابق با آنچه گفته شد در نظام توحیدی عرفان واره حلقه برای شناخت و ارتباط با خداوند هیچ جایگاه ویژه‌ای برای انبیاء و اولیاء الهی وجود نداشته، کاملاً حذف گردیده‌اند و در یک ادعای غیر مدلّل با چنین برداشتی، یکی از علل حمله موجودات غیر ارگانیک به انسان را نقض استعانت از خداوند دانسته و بیماری‌هایی همچون افسردگی و گرفتگی روانی را به این مسئله ربط داده‌اند.[۱]
درحالی‌که مطابق با اعتقادات شیعه «بر اساس توحید ربوبی، تنها هویت مستقل در سراسر هستی، ذات خدای سبحان است و فقط او ربّ العالمین است و دیگران همه مجاری فیض خداوند هستند.
هرچه در طبیعت و مافوق آن است مشمول اصل کلی «لِلَّهِ جُنُودُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلأَرضِ»[۲] است. همان‌گونه که در جهان طبیعت هر یک از خاک، آب، آتش، هوا و مانند آن، کاری مشخص بر عهده دارد، در ماورای طبیعت نیز هرکدام از فرشتگان وظیفه مخصوصی دارند.
فرشتگان موسوم به «مدبّرات امر» که عالم طبیعت را اداره میکنند به خانههای ائمّه‌علیهم‌السلام رفت‌وآمد میکنند تا ضمن عرض ادب به محضر آن ذوات نورانی، گزارش امور را ارائه دهند؛ بنابراین، امامان معصوم‌علیهم‌السلام در غیر ایام و لیالی قدر هم مهمان‌دار ملائکه‌ای هستند که کارهای گوناگونی را که مأمور اداره و اجرای آن هستند، به عرض صاحب زمین و زمان برسانند.
تعابیری همچون «نَحْنُ … مُخْتَلَفُ الْمَلاَئِکَهِ وَ مَوْضِعُ سِرِّ اللَّهِ …»[۳] به‌روشنی بر این مطلب که امام، عهده‌دار کارهای باطنی جهان نیز هست دلالت دارد… روایات دیگری هست که در آنها سخن از وساطت امام در فیض یابی همه زمین است؛ چنان‌که امام صادق‌علیه‌السلام فرمود: «…کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ‌‌علیه‌السلام بَابَ اللَّهِ الَّذِی لاَ یُؤْتَى إِلاَّ مِنْهُ وَ سَبِیلَهُ الَّذِی مَنْ سَلَکَ بِغَیْرِهِ هَلَکَ وَ کَذَلِکَ یَجْرِی اَلْأَئِمَّهُ الْهُدَى وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ جَعَلَهُمُ اللَّهُ أَرْکَانَ الْأَرْضِ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا وَ حُجَّتَهُ الْبَالِغَهَ عَلَى مَنْ فَوْقَ الْأَرْضِ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَى…».[۴]
هر دو بُعد عالم تحت ولایت ائمّه‌علیهم‌السلام است و همان‌گونه که کوه مانع اضطراب و لرزش زمین است؛ «وَ جَعَلنَا فِی ٱلأَرضِ رَوَٰسِیَ أَن تَمِیدَ بِهِم»[۵] وجود مبارک امام معصوم‌علیه‌السلام نیز مانع اضطراب زمین و اهل آن؛ «جَعَلَهُمُ اللَّهُ أَرْکَانَ الْأَرْضِ أَنْ تَمِیدَ بِهِمْ»[۶] و مانع متلاشی شدن زمین است؛ «لَوْ بَقِیَتِ الْأَرْضُ یَوْماً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا، لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا»[۷]، «لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ طَرْفَهَ عَیْنٍ مِنْ حُجَّهٍ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا»[۸]».[۹]
به‌هرروی «هر فعل و تغییری که در نظام هستی از ناحیه خداوندی بخواهد صورت گیرد، نه مستقیم بلکه توسط مدبرات یعنی فرشتگان خاص انجام می‌گیرد، اما ازآنجاکه آنان با خداوند ارتباط ندارند، لذا آنان باواسطه و علل میانجی دیگری یعنی امامان اطهارعلیهم‌السلام ارتباط برقرار نموده و تکلیف و مأموریت خود را از آنان کسب می‌نمایند».[۱۰]
برگرفته از کتاب عرفان‌واره‌ی حلقه دوره‌ی تکمیلی؛ صص ۱۷۹-۱۸۱.
پی‌نوشت:
[۱]. وقتی انسان جهت خود را به‌سوی خداوند تنظیم نکرده باشد و در مسیر مستقیم به‌سوی او حرکت نکند؛ یعنی وقتی دیگری را به خدا ترجیح می‌دهد یا به کسی یا چیزی غیر از او نیز امید دارد و توکل می‌کند، جهت را گم‌کرده است. چنین کسی دچار شرک است؛ غیر خدا را در نظر دارد و به پیمان«ایاک نستعین»پایبند نیست. در این صورت گروهی از موجودات غیر ارگانیک گروه A که میتوان آنها را «جهت‌بان»نامید، او را موردحمله خود قرار می‌دهند. این حمله می‌تواند به‌صورت نامحسوسی اتفاق افتد و بدون اینکه فرد متوجه باشد گرفتاری او ناشی از چیست، او را مورد آزار قرار دهد.برای مثال، با دخالت جهت‌بانان، آن دسته از افراد که در تعیین جهت دچار خطا هستند، به‌جای آرامش و اطمینان ناشی از ذکر خداوند، اغلب در افسردگی و گرفتگی روانی به سر می‌برند. (محمدعلی طاهری؛ موجودات غیر ارگانیک؛ ص ۲۶).
[۲]. فتح: ۷.
[۳]. محمد بن یعقوب کلینی؛ الکافی؛ ج ۱، ص ۲۲۱.
[۴]. همان، ص ۱۹۶/ محمدباقر مجلسی؛ بحار الأنوار؛ ج ۲۵، ص ۳۵۹.
[۵]. انبیاء: ۳۱.
[۶]. محمد بن یعقوب کلینی؛ الکافی؛ ج ۱، ص ۱۹۷.
[۷]. ابن‌بابویه، محمد بن على، کمال‌الدین و تمام النعمه، ج۱؛ ص ۲۰۴.
[۸]. همو، عیون أخبار الرضا‌علیه‌السلام؛ ج۱؛ ص ۲۷۲.
[۹]. عبدالله جوادی آملی؛ تسنیم، ج ۶، صص ۵۲۴ و ۵۲۵.
[۱۰]. محمدحسن قدردان قراملکی؛ راز خلقت و بقا؛ ص ۳۶۶.